Maszyny i narzędzia wykorzystywane w przemyśle spożywczym muszą spełniać rygorystyczne wymagania w obróbce. To samo dotyczy urządzeń czy mebli używanych w restauracjach oraz całej branży gastronomicznej. Materiałem, który jest standardowo wykorzystywany w tych sektorach gospodarki, jest stal nierdzewna. Z reguły stosuje się rozdział maszyn dedykowanych wyłącznie do obróbki stali nierdzewnej, od tych przeznaczonych do obróbki stali czarnych. Eliminuje to naniesienie tlenków żelaza na stal nierdzewną i zabezpiecza przed korozją powierzchni stali nierdzewnej. To samo dotyczy procesu spawania, gdzie stosuje się spawanie wyłącznie materiałem rodzimym, co wyklucza korozję, niedopuszczalną w przemyśle gastronomicznym.
W użytku są różne stopy o różnych właściwościach – każdy ma swoje zalety i wady, dzięki czemu producenci mogą dokonywać najlepszych wyborów spośród wszystkich rodzajów stali. Najpopularniejsze to stale AISI 316 oraz AISI 430.
Stal nierdzewna AISI 316
Stal 316 jest stalą nierdzewną austenityczną. Oznacza to, że zawiera do 0,16% węgla, minimum 16% chromu i minimum 6% niklu. Może być używana w znacznie szerszym zakresie temperatur, niż wymagają tego procesy przygotowywania, konserwowania oraz pakowania żywności.
Wyróżnia ją także zawartość molibdenu na poziomie 2-3%. Dodatek tego pierwiastka poprawia odporność stali na korozję oraz wżery w roztworach jonów chlorkowych, jak również zwiększa wytrzymałość na wysokie temperatury.
Ten rodzaj stali jest szczególnie użyteczny w przemyśle spożywczym dzięki wysokiej odporności na kwasy (zarówno nieorganiczne, jak i organiczne), zasady oraz chlorki takie jak sól kuchenna (NaCl). Spośród wszystkich stali austenitycznych cechuje się największą wytrzymałością chemiczną. Dla porównania, stal 304 jest stosunkowo podatna na korozję spowodowaną czynnikami chemicznymi. Stali 316 to nie dotyczy, dlatego nadaje się do większości zastosowań w tej gałęzi przemysłu.
Stal nierdzewna AISI 430
Stal nierdzewna 430 jest dosyć podobna do stali 316. W jej składzie znajduje się tyle samo chromu, ale jednocześnie nie zawiera niklu i molibdenu, co wpływa na jej znacznie niższą cenę.
Dodatkowo AISI 430 jest stopem ferrytycznym – oznacza to, że jest ona materiałem magnetycznym. Stopy tego typu wyróżnia wysoka odporność na pękanie naprężeniowe korozyjne (tj. na powstawanie uszkodzeń wskutek naprężeń mechanicznych w środowiskach korozyjnych).
AISI 430 stosuje się najczęściej w kontakcie z kwaśną żywnością; pozwala na to jej duża tolerancja na kwasy azotowe oraz organiczne. Dodatkowo jest bardzo odporna na utlenianie oraz związki siarki. Z drugiej strony, brak niklu sprawia, że ma ona stosunkowo niską odporność na kwasy redukujące, znajdujące się w niektórych produktach spożywczych, szczególnie sokach i wyrobach z owoców.
Nie tylko gatunek stali
Warto pamiętać, że oprócz wyboru odpowiedniego gatunku stali, kluczowa jest niska chropowatość powierzchni, możliwa do uzyskania dzięki wykorzystaniu odpowiednio dobranych materiałów ściernych (szczotki sizalowe, bawełniane). Taka obróbka powierzchniowa umożliwia utrzymywanie powierzchni urządzeń gastronomicznych w perfekcyjnej czystości.
W celu uzyskania takiego wykończenia warto zainwestować w specjalistyczne, zrobotyzowane stanowiska do szlifowania i polerowania Autopulit. Mogą być one wykorzystywane na szereg sposobów:
- usuwanie spoin spawalniczych,
- szlifowanie i polerowanie detali przestrzennych ze stali nierdzewnych (np. uchwytów, obudów, klamek, zasłon, zawiasów itp.)
- polerowanie dające tzw. efekt lustra.
Biorąc pod uwagę takie czynniki jak odporność na działanie soli czy kwasów znajdujących się w produktach spożywczych (np. pomidorach, kiszonkach czy cytrusach), lepszą opcją dla maszyn oraz pojemników wykorzystywanych w przetwórstwie żywności i gastronomii jest stal 316.
AISI 430 nadaje się do zastosowania w środowiskach mniej wymagających; w takim przypadku dodatkową korzyścią jest jej niższa cena.